Ποια η διαφορά ρίσκου και αβεβαιότητας;

Ποια η διαφορά ρίσκου και αβεβαιότητας;

riskpic
Στον οικονομικό κόσμο, και κυρίως στον επιχειρηματικό, είναι σύνηθες να κάνουμε λόγο για ρίσκο. Αυτό συμβαίνει γιατί το ρίσκο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής και επιχειρηματικής δράσης. Λέμε για παράδειγμα “Αυτή η επένδυση εμπεριέχει ρίσκο” ή “Για να γίνεις επιτυχημένος επιχειρηματίας πρέπει να ρισκάρεις”. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι πολλές φορές χρησιμοποιούν τον όρο ρίσκο για να περιγράψουν την αβεβαιότητα. Παρατηρείται δηλαδή μια σύγχυση μεταξύ των δυο εννοιών.
Ανατρέχοντας στην διεθνή βιβλιογραφία μπορεί κανείς να βρει διάφορους ορισμούς σχετικά με την έννοια της αβεβαιότητας και του ρίσκου. Οι περισσότεροι συγκλίνουν περίπου σε κοινές περιγραφές καλύπτοντας ουσιαστικά ένα ευρύ φάσμα εννοιών που χαρακτηρίζουν τον χώρο των πιθανοτήτων. Σύμφωνα με τον Frank H. Knight ο οποίος διαχώρισε ίσως για πρώτη φορά την έννοια του ρίσκου και της αβεβαιότητας, προσδιόρισε ως ρίσκο την ποσοτικοποίηση του κινδύνου, δηλαδή την εφαρμογή πιθανοτήτων εφόσον είναι γνωστές σε ένα γεγονός.
Δηλαδή, το ρίσκο είναι μια επιλογή που παρόλο δεν γνωρίζουμε εάν είναι η σωστή ή λάθος γνωρίζουμε τις πιθανότητες αυτής για να συμβεί. Για να το καταλάβουμε καλύτερα ας σκεφτούμε ότι στρέφουμε ένα κέρμα στον αέρα και το αφήνουμε να πέσει. Τότε έχουμε πιθανότητες 50% να έρθει κορόνα και 50% να έρθει γράμματα. Έστω ότι μας προτείνει κάποιος να στοιχηματίσουμε ότι αν έρθει κορόνα θα του δώσουμε 100 € ενώ αν έρθει γράμματα θα μας δώσει εκείνος 100 €. Αν συμφωνήσουμε τότε παίρνουμε ένα ρίσκο, αλλιώς χάνουμε την ευκαιρία να κερδίσουμε 100 €. Το δίλημμα οφείλεται στο γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε από πριν το αποτέλεσμα. Ξέρουμε όμως ό,τι μπορεί να γνωρίζει κάποιος πριν αποφασίσει, δηλαδή την πιθανότητα με την οποία θα προκύψει το κάθε πιθανό αποτέλεσμα (50%-50%) και δεν υπάρχει αμφιβολία για το κέρδος ή την ζημία σε κάθε πιθανή περίπτωση. Από μαθηματικής σκοπιάς, το προσδοκώμενο κέρδος είναι μηδέν [0,5×100+0,5x(-100)=0].
Ας πάρουμε τώρα ένα άλλο δίλημμα. Να αγοράσουμε μετοχές της εταιρείας Χ ή όχι; Να επενδύσει ένας επιχειρηματίας σε μια νέα επιχειρηματική μονάδα δανειζόμενος σημαντικά ποσά από την τράπεζα; Αυτές οι αποφάσεις εμπεριέχουν όχι μόνο ρίσκο αλλά και αβεβαιότητα. Στην περίπτωση του ρίσκου δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει αλλά γνωρίζουμε πλήρως όλα τα πιθανά αποτελέσματα καθώς και τις ακριβείς πιθανότητες με τις οποίες θα προκύψουν. Στην περίπτωση της αβεβαιότητας δεν γνωρίζουμε ούτε όλα τα πιθανά αποτελέσματα ούτε βέβαια και τις πιθανότητες με τις οποίες θα προκύψουν.
Άλλα παραδείγματα αβεβαιότητας είναι η πιθανότητα κατάρρευσης των αγορών στα επόμενα 3 χρόνια, ή αν θα γίνει κάποιο τρομοκρατικό χτύπημα. Ζητήματα όπου η έννοια των επαναλαμβανόμενων δειγματοληψιών δεν έχει νόημα. Θέματα, όπου απλώς δεν ξέρουμε, ή δεν μπορούμε να απαριθμήσουμε τα ενδεχόμενα. Με την άποψη αυτή συμφώνησε και ο Keynes, δίδοντας έμφαση στους περιορισμούς της ανθρώπινης δυνατότητας πρόσληψης και γνώσης. Στα μακροοικονομικά του Keynes, η αβεβαιότητα προκύπτει από τις ενέργειες άλλων παικτών και της αγοράς γενικότερα. Οι “αντικειμενικές” πιθανότητες μπορεί να υπάρχουν, αλλά είναι αδύνατον να τις μάθουμε.
Το ατόπημα των οικονομολόγων των οποίων τα μοντέλα κυριάρχησαν τις τελευταίες δεκαετίες (οι ονομαζόμενοι νεοκλασικοί), και που νομιμοποίησαν με τις θεωρίες τους τις πρακτικές του χρηματοπιστωτικού τομέα, ήταν ότι θεώρησαν δεδομένο κάτι που δεν ισχύει: ότι υπάρχουν τεχνικές με τις οποίες η αβεβαιότητα μπορεί να μετατραπεί σε ρίσκο. Η ανάπτυξη τόσο της νεοκλασικής οικονομικής θεωρίας του κινδύνου όσο και η προσέγγιση μέσω αναλογιστικής επιστήμης προεξοφλούν ότι αυτό που υπάρχει είναι ρίσκο και όχι αβεβαιότητα. Η πρώτη αυτή υπόθεση δίνει την δυνατότητα να αξιοποιηθεί το σημαντικό οπλοστάσιο της θεωρίας πιθανοτήτων και της στατιστικής.
Έτσι οι αποφάσεις για το αν κάποιος πρέπει να προβεί σε μια επικίνδυνη επένδυση να παίρνονται συγκρίνοντας κάποια ποσοτικά μεγέθη των διαφορετικών εναλλακτικών που διαθέτει. Έτσι, όμως, η ανθρώπινη κριτική σκέψη αντικαταστάθηκε από μια σειρά υπολογισμών που τελικά οδήγησαν και μεγέθυναν την οικονομική κρίση.

 
Πηγές : Κρίσης Λεξιλόγιο, εκδόσεις ποταμός, Γιάνης Βαρουφάκης

             Σημειώσεις 2017 – Οικονομική της Ασφάλισης, Πλάτων Τήνιος
             olympia.gr, Το ρίσκο των επιλογών μας και η πλάνη της αβεβαιότητας, Στέφανος Δράκος
Τελευταία Νέα

Κατεβάστε την εφαρμογή μας

Χάρης Αθανασίου

Πτυχιούχος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΠΑΔΑ με κατεύθυνση Management, συνιδρυτής του Business Review Greece και της Blue Rocket Content Agency και συμπαρουσιαστής του BusinessTalks Podcast. Αρθρογραφεί κυρίως για θέματα επιχειρηματικότητας και διαθέτει πάνω από 4 έτη εμπειρία στην αρθρογραφία. Επίσης, έχει πάνω από 3 χρόνια εμπειρία στο SEO, τα Social Media και το Performance Marketing. Του αρέσει η ομαδική δουλειά, η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, καθώς και να βοηθάει τους ανθρώπους να εξελιχθούν, να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους και να ακολουθούν τα όνειρά τους.