Το περασμένο καλοκαίρι, η Microsoft πραγματοποίησε ένα πείραμα στην Ιαπωνία. Σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι συνηθίζουν να εργάζονται “άπειρες” ώρες καθημερινά, η αμερικανική εταιρεία λογισμικού έδωσε στους υπαλλήλους της πέντε συνεχόμενα τριήμερα “σαββατοκύριακα”. Παραδόξως, τα έσοδα της Microsoft ανά εργαζόμενο αυξήθηκαν κατά 40% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η εταιρεία γλίτωσε επίσης χρήματα από τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και από τα αναλώσιμα.
Βέβαια, η επιβεβαίωση αυτών των αποτελεσμάτων θα χρειαστεί μια πιο συστηματική μελέτη. Πολλοί άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να έχουν συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεων το καλοκαίρι. Προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η περικοπή ωρών εργασίας αυξάνει πράγματι την παραγωγικότητα, οι εταιρείες θα πρέπει να δοκιμάσουν το πρόγραμμα σε ορισμένα παραρτήματά τους, ενώ σε άλλα να αφήσουν την κατάσταση ως έχει και στο τέλος να πραγματοποιήσουν τη σύγκριση.
Υπάρχουν ωστόσο λόγοι να πιστέψει κανείς ότι δεν επρόκειτο απλώς για ένα παιχνίδι της τύχης. Ένα παρόμοιο πείραμα σε μια εταιρεία της Νέας Ζηλανδίας το 2018 παρήγαγε παρόμοια αποτελέσματα. Και η έρευνα του John Pencavel, οικονομολόγου του Πανεπιστημίου του Stanford, σχετικά με τους εργάτες των βρετανικών βιομηχανιών παραγωγής πυρομαχικών κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, διαπίστωσε ότι από ένα συγκεκριμένο όριο ωρών εργασίας, η ωριαία παραγωγή ανά εργαζόμενο μειώνεται σημαντικά.
Δεν είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς ορισμένους λόγους που θα συνηγορούσαν προς αυτή τη διαπίστωση. Οι πολλές ώρες στη δουλειά προκαλούν κόπωση, τόσο σωματική όσο και ψυχική. Αυτή η κόπωση δεν επηρεάζει μόνο τις τελευταίες ώρες μιας εργάσιμης μέρας, αλλά και όλες τις ώρες της επόμενης. Ένας εργαζόμενος που γυρίζει πίσω στην εργασία του μετά από λίγες μόνον ώρες ανάπαυσης δεν θα είναι ιδιαίτερα παραγωγικός εκείνο το πρωινό. Η επόμενη μακρά ημέρα εξαντλεί τον εργαζόμενο ακόμη περισσότερο και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται. Τελικά ο εργαζόμενος αρχίζει να πέφτει σε μικρά λάθη, επιβραδύνοντας τους ρυθμούς του και παραλείποντας να αναλάβει πρωτοβουλίες για τη διόρθωση προβλημάτων και την εκμετάλλευση νέων ευκαιριών.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι πολλές ώρες εργασίας οδηγούν σε μειωμένη παραγωγικότητα είναι ότι ένας εργαζόμενος μπορεί απλώς να τελειώσει νωρίς και να βρεθεί – για τη συγκεκριμένη ημέρα – χωρίς να έχει άλλα πράγματα να κάνει. Ορισμένες εργασίες μπορούν να γίνουν ανά πάσα στιγμή, ωστόσο ορισμένες πρέπει να αναμείνουν τα χρονοδιαγράμματα των άλλων. Το φορτηγό παράδοσης ενός εστιατορίου δεν μπορεί απλώς να αποφασίσει να παραδώσει περισσότερο φαγητό σε μια ημέρα χωρίς ανάλογες παραγγελίες. Ένας πωλητής πρέπει να προσαρμοστεί στα χρονοδιαγράμματα των πελατών του. Ένας ερευνητής εργαστηρίου πρέπει να περιμένει να “τρέξουν” τα εργαστηριακά πειράματα και ούτω καθεξής. Οι εργαζόμενοι είναι βέβαια πιθανό πάντα να βρίσκουν κάτι χρήσιμο να κάνουν τις επιπλέον ώρες τους στη δουλειά, ωστόσο η παραγωγικότητα μειώνεται με κάθε επιπλέον ώρα. Τελικά, καταλήγουν να χρησιμοποιούν το Twitter ή να πιάνουν την κουβέντα με άλλους, μη απασχολούμενους εκείνη τη στιγμή εργαζόμενους, περιμένοντας το τέλος της ημέρας.
Ένας τρίτος πιθανός λόγος για τις αντιπαραγωγικά μακρές εργάσιμες ημέρες μπορεί να έχει να κάνει με την κοινωνική νοηματοδότηση. Δεδομένου ότι είναι αδύνατο για τους διευθυντές και προϊσταμένους να παρακολουθούν στενά τους εργαζόμενους όλη την ημέρα για να βεβαιώνονται ότι οι τελευταίοι εκτελούν εργασία, οι υπάλληλοι πιθανόν να προσπαθούν να δείξουν ότι είναι σκληρά εργαζόμενοι παραμένοντας μέχρι αργά στο γραφείο. Κάποιος που έχει τελειώσει τη δουλειά του από νωρίς μπορεί να μένει στο γραφείο της μέχρι την ώρα που θα φύγει το αφεντικό του (ή οι συνάδελφοί του) λόγω του φόβου να μην φανεί ότι επιδεικνύει χαλαρότητα σχετικά με τη δουλειά του.
Η προφανής λύση είναι να δώσει κανείς οδηγία στους υπαλλήλους του να επιστρέφουν νωρίτερα στο σπίτι τους. Εάν οι εργαζόμενοι είναι κουρασμένοι, αυτό θα τους δώσει περισσότερη ενέργεια. Εάν προσπαθούν να φαίνονται απασχολημένοι, αυτό θα τους απαλλάξει από την ανάγκη να εμφανίζουν μια πλαστή εικόνα. Και αν έχουν πραγματικά περισσότερη δουλειά από εκείνη που προλαβαίνουν να κάνουν στο γραφείο, μπορούν πάντα να πάρουν λίγη για το σπίτι.
Οι τετραήμερες εργασιακές εβδομάδες, όπως εκείνη στην Microsoft της Ιαπωνίας, είναι ένας τρόπος μείωσης των ωρών εργασίας των εργαζομένων. Ένας άλλος είναι οι εταιρείες να δίνουν στους εργαζόμενους περισσότερες ημέρες άδειας. Ένας τρίτος είναι απλώς η συντόμευση της εβδομάδας εργασίας, επιτρέποντας στις εταιρείες να αποφασίζουν πώς θα κατανέμουν τις ώρες εργασίας μέσα στο πενθήμερο. Ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό αυτών των προσεγγίσεων – η Γαλλία, για παράδειγμα, έχει 35ωρη εβδομάδα εργασίας και 36 ημέρες ετήσιας άδειας μετ’ αποδοχών. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Γαλλία έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας ανά ώρα στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ είναι δύο χώρες που χρειάζονται αυτή την προσέγγιση. Οι Αμερικανοί εργάζονται περισσότερες ώρες από τους ομολόγους τους σε πιο παραγωγικές χώρες της Βόρειας Ευρώπης, ενώ δεν υπάρχει θεσμοθετημένη από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση ελάχιστη άδεια μετ’ αποδοχών για όλη τη χώρα.
Στην Ιαπωνία, την ίδια ώρα, επισήμως οι ώρες εργασίας είναι λιγότερες σε σχέση με τις ΗΠΑ, ωστόσο πολλές ιαπωνικές εταιρείες συνεχίζουν να επιβάλλουν στους εργαζόμενους να μένουν στο γραφείο για απλήρωτες υπερωρίες, οι οποίες δεν καταγράφονται πουθενά. Η κυβέρνηση του Ιάπωνα πρωθυπουργού Shinzo Abe προσπάθησε να αλλάξει την κουλτούρα της υπερεργασίας, ωστόσο δυσκολεύεται να το κάνει. Ένα σχέδιο για την αποζημίωση των εργαζομένων με βάση τα αποτελέσματα και όχι τις ώρες εργασίας αποσύρθηκε, αφού τα στοιχεία έδειξαν ότι είχε ελάχιστη επίδραση, ενώ ένα μέτρο για την τιμωρία των εταιρειών που απαιτούν απλήρωτες υπερωρίες από το προσωπικό τους δεν έχει ακόμη εγκριθεί.
Για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, καθώς και για άλλες χώρες όπου οι εργαζόμενοι εργάζονται αντιπαραγωγικά ατελείωτες εργατοώρες ημερησίως, η μείωση των ωρών εργασίας – μέσω τετραήμερων εβδομάδων, συντομότερων εργασιακών ημερών ή περισσότερων ημερών άδειας μετ’ αποδοχών – θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται για την αύξηση της παραγωγικότητας, καθώς και για τη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ της εργασίας και της υπόλοιπης καθημερινής ζωής των εργαζομένων.
Πηγή: Capital.gr/bloomberg-view