Οι επενδυτές αποστρέφονται τον κίνδυνο ή τις ζημίες

Οι επενδυτές αποστρέφονται τον κίνδυνο ή τις ζημίες

trading fear

Παύλος Τσιόκας
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το καπιταλιστικό σύστημα είναι επιρρεπές σε κρίσεις είτε αυτές αφορούν εξωγενή αιτία, είτε ενδογενή. Το πλέον σημαντικό όμως, είναι ότι η κάθε κρίση έχει διδακτικό ρόλο για τους οικονομολόγους , δημιουργεί νέα δεδομένα ανατρέπωντας τα παλιά, ενώ αποτελεί τη σπίθα για την παραγωγή νέας γνώσης που θα συμβάλλει στην οικονομική επιστήμη. Ο χώρος των συμπεριφορικών οικονομικών αποτελεί έναν από αυτούς τους κλάδους, ο οποίος προσπαθεί να εξηγήσει το πως οι ανθρώπινες συμπεριφορές και η ψυχολογία δύναται να επηρεάσουν σημαντικά τις οικονομικές εξελίξεις. Οι άνθρωποι και κυρίως οι επενδυτές σύμφωνα με Shiller απέχουν παρασάγκας από την ορθολογικότητα που μας έχει διδάξει ο Fama. Χαρακτηρίζονται από ετερογένεια, δεν αντιδρούν ομοιογενώς στην ίδια πληροφορία, ενώ οι αγορές δεν είναι τέλειες.
Σύμφωνα με Barberis and Huang (2001) οι επενδυτές τείνουν να διακατέχονται από αποστροφή ζημιών ( Loss Aversion) είτε πάνω σε αλλαγές στην αξία μετοχών που κατέχουν (narrowly framed) ή πάνω σε αλλαγές στον συνολικό τους πλούτο (broadly framed). Γεγονός το οποίο γενικότερα αναδεικνύει και την μεγαλύτερη ευαισθησία τους στις ζημίες σε σχέση με τα κέρδη, κυρίως επειδή οι άνθρωποι λαμβάνουν χρησιμότητα για κάθε ζημία ή κέρδος. Οι <<narrowly framed>> επενδυτές υπερτερούν στις αγορές, με αποτέλεσμα να παρατηρείται υψηλός μέσος με μεγάλη διακύμανση στις αντίστοιχες μετοχές, αναδεικνύοντας και τον παράγοντα του κινδύνου, ενώ οι υποτιμημένες μετοχές (value stocks) τείνουν να εμφανίζουν υψηλότερες αποδόσεις κατά μέσο όρο. Ουσιαστικά το σημείο αναφοράς του ατόμου παύει να είναι ο συνολικός του πλούτος(το χαρτοφυλάκιο του) αλλά το τι κερδίζει και τι χάνει σε κάθε μετοχή. Το μέγεθος της αποστροφής των ζημιών του επενδυτή, εξαρτάται από τα προηγούμενα κέρδη ή ζημίες (κάποιος που στο παρελθόν εμφάνιζε κέρδη, μία ενδεχόμενη ζημία στο παρόν δεν δύναται να τον επηρεάσει σημαντικά). Με άλλα λόγια η μνήμη, (η διάρκεια και η ένταση της) καθορίζει τον βαθμό στον οποίο το loss aversion επηρεάζει την διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων και διαμορφώνει την άποψη περί κινδύνου που μπορεί να έχει το άτομο για μία μετοχή. Αν και σύμφωνα με Fama and French (2012) μία value μετοχή τείνει να εμφανίζει καλύτερα αποτελέσματα από μία growth stock, οι επενδυτές επικεντρώνονται στην δεύτερη, γιατί η πρώτη συνήθως εμφανίζει αρχικά απαισιόδοξη πορεία.
Κατά τους Thaler and Johnson (1990), τα άτομα μετά από κέρδοφορία του χαρτοφυλακίου τους εμφανίζονται περισσότερο risk – seekers ή τουλάχιστον τείνουν να υποεκτιμούν τον κίνδυνο στις επενδυτικές τους αποφάσεις. Γεγονός το οποίο θα μπορούσε να μας παραπέμψει στην άποψη των Cornand and Gimet ( 2012 ) και στην αντίστοιχη disaster myopia hypothesis, ότι τα άτομα αγνοούν πληροφορίες (ή αντίστοιχα εστιάζουν σε υποκειμενικές κρίσεις και προσωπικές πεποιθήσεις) κατά την λήψη των επενδυτικών τους αποφάσεων, οι οποίες οδηγούν είτε σε υποεκτίμηση ή στην υπερκετίμηση του κινδύνου. Όσα περισσότερα χρόνια έχει να συμβεί μία κρίση (και επικρατεί γενική ευμάρεια), τόσο λιγότερο λαμβάνεται ο παράγοντας <<κίνδυνος >> στην επιλογή των μετοχών. Με άλλα λόγια, οι επενδυτές πάσχουν από <<μυωπία>>, ενώ η ύπαρξη των heuristics και των momentum strategies σημάνουν το ξεκίνημα ή το σκάσιμο της φούσκας με αλυσιδωτές επιδράσεις (boom/bust sequence).
Αυτό το οποίο εν τέλει συμπεραίνουμε είναι ότι το ρίσκο, μετατρέπεται από έναν αντικειμενικό παράγοντα σε κάτι το υποκειμενικό, το οποίο εξαρτάται από το mental accounting και από το Loss Aversion(αποστροφή ζημιών) του επενδυτή, είτε πάνω σε κάθε μετοχή ξεχωριστά που κατέχει, είτε πάνω στην συνολική απόδοση του χαρτοφυλακίου του. Ένα φαινόμενο το οποίο έχει να κάνει με το “framing”, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο διατυπώνει το πρόβλημα το κάθε άτομο. Προσδιοριστικός παράγοντας του ρίσκου, όπως το αντιλαμβάνεται ο κάθε επενδυτής ξεχωριστά, είναι η μνήμη! Οι προηγούμενες απώλειες, ή τα κέρδη κάθε μετοχής ξεχωριστά (individual stock-accounting) είτε του συνολικού χαρτοφυλακίου (portfolio accounting) καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό τις μελλοντικές αποφάσεις του επενδυτή. Αν λάβουμε υπόψη ότι ιδιαίτερα οι μεμονωμένοι επενδυτές (που διέπονται περισσότερο από individual stock-accounting) με ανεπαρκώς διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια διέπονται από υπερ-αυτοπεποίθηση (overconfidence) σε ότι αφορά τις ικανότητες τους να κερδίσουν την αγορά και από αυτό που αποκαλούν οι κοινωνικοί επιστήμονες <<representativeness>> (ότι δηλαδή τα άτομα τείνουν να ισχυρίζονται patterns σε data τα οποία είναι αδικαιολόγητα, για παράδειγμα Housing Bubble 2007)1 εντείνεται περαιτέρω η αστάθεια στις αγορές. 
Αποτέλεσμα του φαινομένου, είναι ότι οι επενδυτές τείνουν να αποστρέφονται την ζημία και όχι τον κίνδυνο! Η ευαισθησία τους στην αποστροφή της ζημίας δύναται να τους οδηγήσει σε ανάληψη ριψοκίνδυνων επενδυτικών αποφάσεων με αύξηση του συνολικού συστημικού κινδύνου..
Αν μαζί με τον ρόλο της μνήμης λάβουμε υπόψη την ετερογένεια των επενδυτών και τα ”heuristics” τότε εντείνεται – υποεννοεείται το φαινόμενο των <<momentum strategies>> και του <<aggregation>> και κατ΄επέκταση η δημιουργία φούσκας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Σύμφωνα με Barberis and Huang (2001) κατά την ανοδική φάση των αγορών (bull market) παρατηρείται ότι οι arbitrageurs (κυρίως θεσμικοί επενδυτές, οι οποίοι ακολουθούν contrarian strategy) πουλάνε μετοχές στους ατομικούς επενδυτές ( individual-stock accounting, narrow framers), ενώ κατά την κατάρρευση των αγορών (bust sequence) οι arbitrageurs αγοράζουν μετοχές αντίστοιχα από τους individual investors.
*Τα άτομα πριν την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων το 2007 συνέχιζαν να δανείζονται χρήματα για να αγοράσουν κατοικία, ενώ παράλληλα τα τραπεζικά ιδρύματα παρείχαν πιστώσεις ακόμα και σε άτομα τα οποία δεν πληρούσαν τα κριτήρια, στην βάση της άποψης ότι οι τιμές των ακινήτων (pattern) θα εξακολουθούν να ανεβαίνουν, κάτι το οποίο δεν αντικειμενικά δεν μπορούσε να τεκμηριωθεί.
Το παρόν άρθρο είναι αναδημοσίευση από το ετήσιο περιοδικό “Finance First” του Finance Club UOM

Τελευταία Νέα

Κατεβάστε την εφαρμογή μας

Ίσως σας ενδιαφέρει