Πως θα είναι η Ελλάδα το 2021; Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κάποιος να προβλέπει τι θα γίνει ακόμα και στο πιο βραχυπρόθεσμο μέλλον.
Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί όλα αυτά που θα συμβούν μέσα στο 2020. Δεν είχαμε ζήσει μια πανδημία για να ξέρουμε τι έπεται αυτής. Ακόμα και άνθρωποι που μιλούσαν για τον κίνδυνο πανδημίας, όπως ο Bill Gates, δεν μπορούσαν να γνωρίζουν αν αυτή θα έρθει το 2020.
Όμως κοιτώντας στο παρόν και την κατεύθυνση που έχουν τα πράγματα μπορούμε να έχουμε μια εικόνα για το τι αναμένεται να γίνει στον κόσμο και στην Ελλάδα το 2021.
Η συνέχεια στην πορεία της πανδημίας
Πλέον μπαίνουμε στο 2021 το οποίο σε ένα μεγάλο βαθμό αποτελεί συνέχεια του 2020. Έτσι και αλλιώς οι άνθρωποι ορίζουν τα ημερολόγια και δίνουν αξία στις ημερομηνίες αλλά η φύση δεν κάνει διαχωρισμούς. Επομένως θα συνεχιστούν τα περιοριστικά μέτρα και οι ανησυχίες για τη δημόσια υγεία. Αυτό θα ισχύει τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι του 2021.
Αν – αναλογικά και όχι με βάση το μέγεθος των χωρών- τα εμβόλια γίνουν σε όλο τον κόσμο με τον ίδιο ρυθμό τότε το 2021 προβλέπεται καλύτερο σε πολλούς τομείς μετά τα μισά του.
Επομένως καταλαβαίνουμε πως το 2021 θα έχει τόσο δυσκολίες και κινδύνους, όσο και ευχάριστα νέα και ευκαιρίες.
Οι κίνδυνοι για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
Στην Ελλάδα ο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Κανείς δεν ξέρει κατά πόσον θα καταφέρουν να κρατηθούν οι περισσότερες ανοιχτές και να αποφευχθούν οι πτωχεύσεις όταν θα έρθει η ώρα αποπληρωμών των παγωμένων οφειλών.
Αυτό ισχύει ειδικότερα για αυτές που χτυπήθηκαν περισσότερο από την πανδημία όπως υπηρεσίες, εστίαση και λιανεμπόριο.
Για μένα όμως αυτές που θα κινδυνεύσουν περισσότερο -και μετά το 2021- είναι αυτές που ούτε τώρα έκαναν το πρώτο βήμα προς την ψηφιακή μετάβαση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα στο παρόν να μην μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και στο μέλλον να χάσουν πελάτες.
Γιατί όποιος αρνείται να μπει στην ψηφιακή εποχή μένει πίσω στον ανταγωνισμό σε σχέση με αυτούς που δεν το αρνούνται. Πλέον μιλάμε για μια παγκόσμια και πιο ανοιχτή αγορά, οπότε καταλαβαίνουμε πόσο έντονος είναι αυτός ο ανταγωνισμός.
Η ψηφιοποίηση και η νέα κανονικότητα
Η πανδημία επιτάχυνε την ψηφιοποίηση και στην Ελλάδα και αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να αναστραφεί. Πλέον αναγκαστήκαμε να μπούμε στο τρένο της εξέλιξης. Αυτό το τρένο δεν γυρίζει πίσω.
Όπως είναι λάθος να πιστεύουμε ότι θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα ακριβώς όπως τη γνωρίζαμε. Ευτυχώς πολλές δραστηριότητες θα επιστρέψουν όπως τις γνωρίζαμε. Όμως πλέον έχει δημιουργηθεί ένα άλλο κλίμα και νέες συνήθειες.
Αναφέρομαι σε ένα συνδυασμό της τεχνολογικής εξέλιξης που γίνεται έτσι και αλλιώς και της κατάστασης που βιώνουμε που μας έφερε απότομα σε μια νέα κανονικότητα. Το 2020 ήταν σαν το 2001 με τους δίδυμους πύργους και το 2008 με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την ανθρωπιστική κρίση που ακολούθησε, κυρίως στις πιο ευάλωτες χώρες.
Ο κόσμος δεν θα είναι ο ίδιος. Όπως μετά το 2001 δόθηκε μεγάλη βάση στην ασφάλεια. Όπως το 2008 έφερε νέους νόμους και πρακτικές στον τρόπο λειτουργίας χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Έτσι και η δεκαετία που έρχεται θα κινηθεί προς τη μονιμοποίηση κάποιων πρακτικών.
Οι κυριότερες από αυτές είναι το remote work (εξ αποστάσεως εργασία), το φαινόμενο των Digital Nomads (εξ αποστάσεως εργασία από άλλη χώρα), η τηλεκπαίδευση, τα Video Calls αντί των δια ζώσης συναντήσεων, η ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των ηλεκτρονικών αγορών και του e-commerce, η αύξηση στην κατανάλωση περιεχομένου στα social media και η ψηφιοποίηση διαδικασιών όπως το web-banking.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε αποτελέσματα ερευνών, πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες σε πολλές χώρες του κόσμου πιστεύουν ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι είτε αποκλειστικά on-line είτε με μεικτό σύστημα. Επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών στην Αμερική έχουν δηλώσει ότι θα συνεχίσουν την τηλεργασία.
Πως μπορεί να κινδυνεύσει η Ελλάδα το 2021
Δυστυχώς, στην Ελλάδα έχουμε ένα από τα μικρότερα ποσοστά μικρομεσαίων επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν ψηφιακά μέσα όπως τα social media.
Την ίδια στιγμή έχουμε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά μικρομεσαίων ως προς το σύνολο των επιχειρήσεων. Αν δεν ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις αυτές να εξελιχθούν τότε θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα στην οικονομία.
Ο τουριστικός τομέας
Στα θετικά, εφόσον έχει αντιμετωπιστεί η πανδημία με τους μαζικούς εμβολιασμούς, θα έχουμε μεγάλη ανάπτυξη στον τουρισμό από το καλοκαίρι. Μετά από τις συνθήκες περιοριστικών μέτρων, πολύς κόσμος θέλει απεγνωσμένα να κάνει κάποιο ταξίδι και η Ελλάδα αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό.
Θα μπορούσαν ακόμη να έρθουν άνθρωποι όχι μόνο για διακοπές αλλά και για να εργαστούν για ένα διάστημα εξ αποστάσεως από τη χώρα μας. Αν γίνει αυτό θα ευνοήσει και την αγορά του Real Estate παράλληλα με την τουριστική αγορά.
Το Startup οικοσύστημα στην Ελλάδα το 2021
Το άλλο πεδίο ανάπτυξης της χώρας μπορεί να αποτελέσει το startup οικοσύστημα. Αυτό παρά τη διπλή –υγειονομική και οικονομική- κρίση συνέχισε να αναπτύσσεται και το 2020. Επομένως, φαίνεται πως έχει χτίσει στερεές βάσεις και δυναμική.
Οι startups με τα μεγαλύτερα περιθώρια ανάπτυξης είναι όσες ασχολούνται με τεχνολογία και ψηφιακές υπηρεσίες, εξαιτίας της έντονης ψηφιοποίησης που υπάρχει στον κόσμο.
Πολύ μεγάλη ανάπτυξη θα έχουν και όσες ασχολούνται με την κυκλική οικονομία και την αειφόρο ανάπτυξη.
Για τις δεύτερες είναι πολύ σημαντικός παράγοντας η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για το περιβάλλον που θα αρχίσει να τίθεται σε ισχύ από το 2021, καθώς και οι στόχοι που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή ένωση για την πράσινη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.
Βοηθητικός παράγοντας για το startup οικοσύστημα θα είναι και η χρηματοδότηση της ΕΕ μέσα από τα προγράμματα ΕΣΠΑ. Αξίζει να σημειωθεί πως τα συγκεκριμένα αφορούν διάφορους τομείς της οικονομίας.
