Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι συλλογής πρωτογενών στοιχείων. Για να πραγματοποιήσει κανείς μία έρευνα έχει περισσότερες από μία επιλογές μεθόδων. Όταν κάποιος ενδιαφέρεται να μάθει πώς σκέπτεται ή τί γνωρίζει μία ομάδα ατόμων, ο καλύτερος τρόπος είναι να κάνει την έρευνά του μέσα από Ερωτηματολόγια. Ερωτήσεις και απαντήσεις.
Πως να φτιάξω ένα ερωτηματολόγιο σωστά;
Δυστυχώς δεν υπάρχουν αποδεκτοί κανόνες για το τέλειο Ερωτηματολόγιο. Οι γνώσεις που υπάρχουν είναι το αποτέλεσμα αναρίθμητων διαδοχικών προσεγγίσεων. Στο στάδιο επιλογής τύπου Ερώτησης ο ερευνητής καλείται να σκεφτεί τις ανάγκες πληροφόρησής του, αλλά και τα γνωστικά όρια που έχει αυτός που ερωτάται.
Οι τύποι των ερωτήσεων για την διεξαγωγή της έρευνας είναι οι εξής: ανοιχτές, πολλαπλής επιλογής, διχοτομημένες και κλίμακας.
ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Οι ανοιχτές ερωτήσεις (open question) επιτρέπουν μεγάλη ελευθερία απάντησης σε αυτόν που ερωτάται. Τόσο το περιεχόμενο όσο και ο τρόπος έκφρασης είναι δικές του επιλογές. Συνεπώς ένας καλός αναλυτής μπορεί να αντλήσει μία πληθώρα πληροφοριών σχετικά με το πώς σκέπτεται, αποφασίζει και δρα ο καταναλωτής.
Παραδείγματα τέτοιων ερωτήσεων, είναι η εξής ‘Γιατί καπνίζετε τσιγάρα;’ ή ‘Γιατί προτιμάται τα ξένα προϊόντα;’.
Όταν οι απαντήσεις είναι μεγάλες δημιουργείται η ανάγκη για περίληψη. Οπότε σκόπιμο θα ήταν η προσεκτική και αντικειμενική περίληψη, χωρίς να αλλοιωθούν βασικά σημεία.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής (multiple choice) ο ερωτώμενος καλείται να διαλέξει μία ή και περισσότερες απαντήσεις από τις προτεινόμενες. Ένα παράδειγμα είναι το εξής:
- Σε ποια ομάδα ηλικιών ανήκετε;
α) Κάτω των 20
β) 21-29
γ) 30-49
δ) 50-69
ε) 70 και άνω
ΔΙΧΟΤΟΜΗΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Στις διχοτομημένες ερωτήσεις (dichotomous questions) οι απαντήσεις περιορίζονται μόνο σε δύο. Αυτός που απαντά θα πρέπει να διαλέξει μία από τις δύο. Παραδείγματα διχοτομημένων ερωτήσεων είναι τα εξής:
- Έχετε τηλέφωνο;
α)Ναι
β)Όχι - Ταξιδέψατε ποτέ στο εξωτερικό;
α)Ναι
β)Όχι
Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει η ανάγκη για περισσότερες από 2 απαντήσεις. Για παράδειγμα στο 2ο παράδειγμα, μπορεί αν προστεθεί η επιλογή του Δεν θυμάμαι.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Στις ερωτήσεις Κλίμακας (scaling questions) οι απαντήσεις δίνονται με κάποια ποσοτικοποιημένη μορφή. Τέτοιο παράδειγμα είναι η κλίμακα σπουδαιότητας.
‘’Σημειώστε ποιος είναι ο βαθμός σπουδαιότητας που αποδίδετε στα παρακάτω κριτήρια επιλογής και αγοράς Σπιτιού.’’
Δεύτερο παράδειγμα είναι η κλίμακα σταθερού αθροίσματος.
‘’Κατανείματε 100 βαθμούς ανάμεσα στα διάφορα κριτήρια επιλογής μιας οδοντόκρεμας, ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους, κατά τη δική σας κρίση.’’
Τρίτο παράδειγμα είναι η κλίμακα κατάταξης.
‘’Κατατάξτε σε 1ο, 2ο, 3ο τα παρακάτω χαρακτηριστικά ενός ξενοδοχείου, ανάλογα με το βαθμό που σας επηρεάζουν στο να τα προτιμήσετε.’’
Άλλες μέθοδοι είναι η κλίμακα σημαντικού διαφορικού. Στα άκρα της υπάρχουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετες έννοιες που αναφέρονται σε χαρακτηριστικά του προϊόντος, ιδέας, καταστήματος. Ο ερωτώμενος πρέπει να επιλέξει έναν, για παράδειγμα από τους 5 αριθμούς που βρίσκονται κατανεμημένοι ανάμεσα στις δύο έννοιες.
Μία ακόμη μέθοδος έρευνας με ερωτηματολόγιο είναι η κλίμακα Λίκερτ. Περιέχει μία σειρά προτάσεων στις οποίες καλείται ο ερωτώμενος να δείξει αν συμφωνεί ή διαφωνεί και σε τί βαθμό. Συνήθως εμπεριέχονται οι βαθμοί του Συμφωνώ, Συμφωνώ Λίγο, Ούτε Συμφωνώ ούτε Διαφωνώ, Διαφωνώ Λίγο, Διαφωνώ.
Τα ερωτηματολόγια συνοπτικά έχουν όπως και κάθε μέθοδος έρευνας πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για όλα σχεδόν τα προβλήματα, με γρήγορα αποτελέσματα και χαμηλό κόστος. Αντίθετα, προβλήματα προκαλεί η άρνηση απάντησης, η αδυναμία ακριβούς απάντησης και η επιρροή που ασκεί όλη η διαδικασία ερώτησης.
