Οι πανεπιστημιακοί τεχνοβλαστοί (spin-offs) είναι εταιρείες που αξιοποιούν τεχνολογικές εφευρέσεις που αναπτύχθηκαν από πανεπιστημιακή έρευνα.
Με λίγα λόγια, οι τεχνοβλαστοί έχουν ως σκοπό την οικονομική αξιοποίηση καινοτόμων προϊόντων που προκύπτουν από αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας ή εφευρέσεις.
Η συγκεκριμένη μορφή επιχειρηματικότητας είναι από τις πιο καινοτόμες, καθώς αξιοποιεί τεχνολογίες που σε άλλη περίπτωση είναι πιθανό να παραμείνουν ανεκμετάλλευτες.
Μάλιστα, επειδή οι τεχνολογίες αυτές προέρχονται από πανεπιστημιακή έρευνα είναι από τη φύση τους νέες και σε πολλές περιπτώσεις καινοτόμες.
Πανεπιστημιακοί τεχνοβλαστοί: Νομοθετικό πλαίσιο
Στις περισσότερες χώρες, τα πανεπιστήμια μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε τεχνολογίες που αναπτύσσονται στα εργαστήριά τους.
Στην Ελλάδα ως τεχνοβλαστός ορίζεται κάθε νομικό πρόσωπο, που συστήνεται για την εμπορική αξιοποίηση και εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας, που προήλθαν από ερευνητικά έργα που εκτελέστηκαν σε ΑΕΙ.
Μπορεί να έχει μία από τις ακόλουθες μορφές:
- Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ)
- Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ)
- Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρία (ΙΚΕ)
Η ίδρυση τεχνοβλαστών, καθώς και οι προϋποθέσεις χρηματοδότησής τους από το ελληνικό κράτος, διέπονται από το ν. 4009/2011, το ν. 2919/2001 (άρθρο 11) και το π.δ. 17/2001.
Η εταιρική συμμετοχή του Πανεπιστημίου γίνεται μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας. Μπορεί να έχει τη μορφή είτε χρηματικής εισφοράς είτε εισφοράς σε είδος.
Κρίσιμα βήματα για την ανάπτυξη ενός τεχνοβλαστού
Οι πανεπιστημιακοί τεχνοβλαστοί (spin-offs) συνήθως περνούν μια σειρά από κρίσιμα βήματα για την ανάπτυξη της αρχικής εφεύρεσης σε ένα επιτυχημένο επιχειρηματικό εγχείρημα.
Τα ακόλουθα βήματα είναι κρίσιμα για τη δημιουργία ενός επιτυχημένου τεχνοβλαστού (όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά).
- Ανάπτυξη ενός πλήρους Business Plan. To Επιχειρηματικό Σχέδιο θα περιέχει συνοπτική περιγραφή στρατηγικής οικονομικής αξιοποίησης της έρευνας, την οποία στοχεύει να αναπτύξει η εταιρεία.
- Ανάπτυξη ενός επιτυχημένου Business Model Canvas. To Επιχειρηματικό Μοντέλο απεικονίζει τη λογική του τρόπου με τον οποίο ο τεχνοβλαστός θα δημιουργήσει και θα προσφέρει αξία.
- Απόκτηση των πρώτων πελατών. Ο πρώτος πελάτης, που ονομάζεται επίσης πρώιμος χρήστης, μπορεί να παρέχει ειλικρινή σχόλια. Αυτά θα βοηθήσουν τον τεχνοβλαστό να βελτιώσει τις μελλοντικές εκδόσεις προϊόντων και επίσης να παρέχει πρόσβαση σε ένα κανάλι διανομής ή σε άλλες μορφές υποστήριξης.
- Ανάπτυξη μιας απόδειξης ότι η μέθοδος ή η νέα θεωρία είναι πιθανώς χρήσιμη σε μια συγκεκριμένη εφαρμογή. Για παράδειγμα σε ένα νέο προϊόν .
- Ανάπτυξη ενός πλήρως λειτουργικού πρωτοτύπου αυτού του νέου προϊόντος. Το πρωτότυπο χρησιμεύει επίσης για να μάθει πώς να παράγει, να χρησιμοποιεί και να πουλά το νέο προϊόν.
- Προσέλκυση χρηματοδότησης για την ανάπτυξη πρωτοτύπων και νέων προϊόντων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την απόκτηση οικονομικών πόρων από εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου, Angel Investors, τράπεζες ή άλλους παρόχους χρηματοοικονομικών κεφαλαίων αρχικού σταδίου.
Τα βήματα αυτά είναι τα βήματα που καλείται να ακολουθήσει κάθε καινοτόμος νεοφυής επιχείρηση. Αυτό συμβαίνει γιατί θα πρέπει να στηριχθεί από την αρχή η χρησιμότητα και η αξία μιας καινοτομίας. Θα πρέπει να πειστούν οι επενδυτές και οι πρώτοι πελάτες ότι αυτό αξίζει πραγματικά. Όμως δεν πρέπει να ταυτίζουμε 100% τους πανεπιστημιακούς τεχνοβλαστούς με τις Startups.
Πανεπιστημιακοί τεχνοβλαστοί vs Startups: Ομοιότητες και διαφορές
Όπως υποδηλώνει το όνομα, μια start-up είναι μια επιχείρηση η οποία μόλις ξεκίνησε. Είναι πραγματικά τόσο απλό. Βέβαια υπάρχουν κάποιες διαφορές ανάμεσα σε με startup και μια επιχείρηση που μόλις έχει κάνει έναρξη, τις οποίες αναλύουμε εδώ.
Συνήθως μια startup είναι ακόμα στη διαδικασία ανάπτυξης και βελτίωσης του προϊόντος ή της υπηρεσίας της. Οι ιδρυτές της startup ελπίζουν η εταιρεία να πραγματοποιήσει μερικές πωλήσεις, να προσλάβει προσωπικό, ή να κάνει μια πρώτη μετακόμιση σε κάποιο «κατάλληλο» επαγγελματικό χώρο.
Νομικά μια startup ανήκει στον (τους) ιδρυτή (ιδρυτές) του, οι οποίοι θα έχουν παράσχει την επιχειρηματική ιδέα/τεχνογνωσία/πνευματική ιδιοκτησία που απαιτείται για να ξεκινήσει η επιχείρηση.
Οι τεχνοβλαστοί μοιάζουν αρκετά με startup αλλά η κρίσιμη διαφορά είναι ότι ένα δεν ανήκουν μόνο στους ιδρυτές. Οι τεχνοβλαστοί έχουν επίσης έναν μειοψηφικό μέτοχο που είναι συνήθως πανεπιστήμιο ή άλλο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα.
Τεχνοβλαστοί είναι όταν η μητρική μεταφέρει ορισμένα από τα περιουσιακά της στοιχεία (όπως πνευματική ιδιοκτησία) σε μια νέα εταιρεία η οποία στη συνέχεια λειτουργεί ως ξεχωριστή εμπορική οντότητα.
Η νέα εταιρεία τεχνοβλαστός φέρνει μαζί της μερικά από τα περιουσιακά στοιχεία και τους υπαλλήλους της μητρικής εταιρείας ή τους φοιτητές/ ερευνητές στην περίπτωση των ΑΕΙ. Αυτοί οι εργαζόμενοι/φοιτητές είναι οι ιδρυτές.
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) ορίζει ως spin-out όταν η μητρική έχει μερίδιο στα ίδια κεφάλαια της νεοσύστατης εταιρείας.
Και οι δύο τύποι καινοτόμων επιχειρήσεων, το ανθρώπινο δυναμικό τους, το περιβάλλον δραστηριοποίησης τους και οι φορείς που τις στηρίζουν, συνιστούν ένα οικοσύστημα καινοτομίας.
Πηγές: wikipedia , morton-fraser.com , innovinagri.aua.gr
