Είναι πλέον γνωστό ( θα ήθελα τουλάχιστον έτσι να πιστεύω… ) ότι οι τράπεζες δεν είναι το τζίνι που δίνει δωρεάν χρήματα, αλλά είναι επιχειρήσεις και όπως κάθε επιχείρηση, έτσι και οι τράπεζες έχουν ως σκοπό το κέρδος. Τι είναι όμως το σύγχρονο σύστημα τραπεζικών κλασματικών αποθεματικών;
Οι τράπεζες διατηρούν ένα ποσοστό των καταθέσεων που συγκεντρώνουν ως αποθεματικό και δανείζουν τις υπόλοιπες.
Πως ξεκίνησε όλο αυτό;
Σταδιακά οι χρυσοχόοι άρχισαν να παρατηρούν ότι η ποσότητα χρυσού που χρειάζονταν να καταβάλλουν κάθε μέρα ήταν στην πραγματικότητα ένα μικρό κλάσμα του συνόλου του χρυσού που είχαν αποθηκευμένο…
Τότε κάποιος πολύ έξυπνος χρυσοχόος έκανε την εξής σκέψη. “Έχω 2.000 ουγκιές χρυσού όμως επιστρέφω λιγότερες από 100 την ημέρα. Τι θα έβλαπτε αν δάνειζα σε άλλους το μισό από το χρυσό που διαθέτω;
Έτσι θα διαθέτω ακόμα αρκετό χρυσό για να επιστρέψω στους πελάτες μου και θα μπορώ να δανείσω χρήματα ώστε να αποκομίσω περισσότερο κέρδος“. Τι υπέροχη ιδέα!
Το σύγχρονο σύστημα τραπεζικών κλασματικών αποθεματικών;
Διαβάζοντας εισαγωγικά μαθήματα της μακροοικονομίας, θα μάθει κανείς ότι οι τράπεζες με κάθε κατάθεση που κάνουμε εγώ και εσύ, παρακρατούν ένα μικρό ποσοστό των χρημάτων αυτών, ας πούμε ένα 20% για παράδειγμα και το υπόλοιπο 80% το δανείζουν σε άλλους ιδιώτες και επιχειρήσεις ή ακόμα και σε άλλες τράπεζες.
Ο πολλαπλασιαστής χρήματος
Έτσι λοιπόν, μια κατάθεση των 100.000€ με ποσοστό παρακράτησης 20% είναι ικανή να μεταμορφωθεί εώς και 500.000€ και αυτό υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τον πολλαπλασιαστή χρήματος με τύπο 1/m όπου το m είναι το ελάχιστο ποσοστό που πρέπει να παρακρατήσουν οι τράπεζες από τις καταθέσεις των πελατών τους.
Επιπροσθέτως ο πολλαπλασιαστής αποδυναμώνεται κάθε φορά που 1 € βγαίνει από το τραπεζικό σύστημα.
Βέβαια, για να λειτουργήσει αυτός ο πολλαπλασιαστής στο ύψιστο επίπεδο, πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
- Κάθε παραλήπτης μετρητών καταθέτει εκ νέου τα μετρητά σε μία άλλη τράπεζα και δεν τα παρακρατεί.
- Κάθε τράπεζα παρακρατεί αποθεματικό όχι μεγαλύτερο από το ελάχιστο όριο.
Στην πράξη ο πολλαπλασιαστής χρήματος δεν λειτουργεί στο 100% διότι σε κάποια συναλλαγή πάντα θα βρεθεί κάποιος που θα σπάσει αυτή την αλυσίδα.
Πηγή: Μακροοικονομική: Αρχές και Πολιτική, Baumol / Blinder.
